Doordat 1,7 miljoen huizenbezitters bij verkoop een restschuld kunnen verwachten, zijn er zelfs stellen die nog steeds onder één dak wonen terwijl ze al gescheiden zijn. "Maar voor de meeste mensen is dit onmogelijk", stelt Marjet van Yperen-Groenleer, echtscheidingsadvocaat bij GMW Advocaten in Den Haag. Bij haar kwamen half september tientallen mensen over de vloer tijdens de jaarlijkse Dag van de Scheiding. Ruim 700 familierechtadvocaten stonden belangstellenden vrijblijvend te woord. 

Eigen huis groter probleem bij scheiding

Tot enkele jaren geleden was de eigen woning een kleiner probleem bij echtbreuk. Vaak was het huis meer waard geworden en kon een van de twee betrokkenen de hypotheek vrij eenvoudig op zijn of haar naam zetten. Een verkooptraject duurde geen jaren, zoals nu regelmatig voorkomt.

In de laatste vijf jaar zijn huizenprijzen met bijna 20 procent gedaald (inflatie niet eens meegerekend), waardoor veel panden minder waard zijn dan de hoogte van de hypotheek. Ook zijn banken strenger geworden om hypotheken op één naam te zetten. "Die onderwaarde zorgt voor een hoop stress bij scheidende stellen", aldus Van Yperen-Groenleer.

Onenigheid over huizenverkoop

Als man of vrouw de woning niet alleen kan betalen, moet het huis worden verkocht. Dat leidt tot onenigheid. Stel bijvoorbeeld dat de man verhuist, maar aan de hypotheek blijft meebetalen. Dan betaalt hij dubbele woonlasten. Hierdoor kan hij minder kinderalimentatie afdragen (berekend via zijn inkomsten en uitgaven), wat weer nadelig is voor zijn ex. Daarom heeft de vrouw mogelijk meer baat bij een snelle verkoop.
In een ander voorbeeld wil de man een lage vraagprijs aanhouden; hij kan zijn deel van de restschuld prima aan. De vrouw blijft echter liever nog even in het huis wonen en hoopt op een hogere verkoopprijs. Van Yperen-Groenleer: "Als de tijd tikt en zich geen kopers melden, ontstaat er onenigheid bij stellen over makelaar en vraagprijs. Na lang discussiëren kan een gang naar de rechter soms de enige oplossing zijn."

Laat de woning onverdeeld

Volgens de advocaat kan het handig zijn om de woning voorlopig onverdeeld te laten; niet direct van de hand doen en de hypotheek even samen aanhouden. Als de man dan elders gaat wonen, houdt hij nog twee jaar recht op hypotheekrenteaftrek over zijn deel van de woonlasten. Bent u het dan nog steeds oneens over de vraagprijs? "Het is redelijk gebruikelijk om in het echtscheidingsconvenant een vraagprijs en een laagste verkoopprijs op te nemen met een schema wanneer en hoezeer de prijs daalt als er in de loop der tijd nog geen kopers zijn gekomen."
 

Hypotheekgarantie geen panacee

Sommige stellen onderschatten het probleem omdat ze denken dat de Nationale Hypotheek Garantie (NHG) voor de restschuld opdraait. Maar de Stichting Waarborgfonds Eigen Woningen die de hypotheekgarantie uitvoert, is streng en neemt alleen bij gedwongen verkoop schulden voor eigen rekening. Is op enigerlei manier toch mogelijk dat man of vrouw de woonlasten alleen kan dragen, dan keert de stichting niet uit.
Van Yperen-Groenleer adviseert scheidende stellen met een koopwoning overigens om niet direct weer een ander pand te kopen. "Ga huren, dan kun je alles op een rijtje zetten en ben je veel flexibeler. Tijdens een scheiding is de toekomst onzeker. Als je later weer bent gesetteld, kan kopen altijd nog."